25 Eylül 2012 Salı

هئیت- شریعتمداری گؤروشمه سی



هئیت-شریعتمداری گؤروشمه سی
...

  کرجده “فرروخی یزدی” آدیندا ادبی بیر درنک فعالیت گؤستریردی. خبرینی دویموشدوم، آنجاق اوغرامامیشدیم. فرروخی یزدی نین شئیرلرینی چوخ سئویردیم. بیر نئچه سینی ده ازبر بیلیردیم. فرروخی یزدی اؤزگورلوک شاعیری اولموشدو. شئیرلریندن دولایی بیرینجی پهلوی دؤنمینده توتوقلاییب آغزینی تیکه رک زیندانا آتمیشدیلار. آغزیندان آخان قانلا دیوارا بو میصراعلاری یازار
  “تیکیلمیش آغزیمیزدیر، حاقیقتین یوواسی 
  کؤکسوموزده یئرلشمیش، دوروستلوگون سئوداسی 
  اوچماغیمیزا اووچو، او اوزدن ایزین وئردی 
  قانادیمیزین باغلی، اولدوغونو بیلیردی.*
  اؤزگورلوک دویقوسو اولان هر کس یزدی نین شئیرلرینی سئویردی. کوچه لرده یالنیز یورودویومده، یا دا آرابامی قوللاندیغیمدا یزدی نین ازبر بیلدیگیم شئیرلرینی اوخویاردیم. کرجده “فرروخی یزدی ادبی درنگی” نین شئیر گئجه سی دوزنله دیگی خبرینی دویدوم. ایشلریمی دوزنله ییب کیوسموکو آلیشا تاپشیریب آراباملا کرجه یولا دوشدوم. بؤیوک بیر سینئما سالونوندا شئیر گئجه سی توپلانتیسی دوزنلنمیشدی. توپلانتی مندن داها اؤنجه باشلامیشدی. بیر نئچه شاعیرین شئیر اوخوماسینی قاچیرمیشدیم. تورکچه ساتیریک شئیرلر اوخویان اورتا بویلو، قارا بیغلی ساپلاق آدلی بیر شاعیرین شئیری چوخ خوشوما گلمیشدی. اونونلا توپلانتی نین سونوندا تانیش اولماق ایسته دیم. داها سونرا بیر گنج خوراسان تورکو دوتاری ایله صحنهیه چیخیب اؤنجه مختومقولودان تورکمنجه بیر شئیر اوخودو، سونرا دا دوتاری ایله چالیب تورکمنجه شرقی سؤیله دی. دوتارین ایکیجه تئلیندن چیخان سس آدامی حئیرتلندیریردی. توپلانتییا قاتینلان یوزلرجه آدام گنج تورکمن اوزانی آلقیشلادیلار. توپلانتی نین سونوندا ساپلاغا یاخینلاشیب تانیش اولدوم. ساپلاق دا تانیشلیغیمیزدان ممنوعن اولموشدو. منی آخشام یئمگی اوچون ائوینه دعوت ائتدی. ائوده چئشیدلی قونولار اوزرینه دانیشدیق. هئیت آدیندا بیر دوکتور دوستونون اولدوغونو بیلدیردی. منی اونونلا تانیش ائتمک ایسته دیگینی سؤیله دی. من ده چوخ ممنوعنییتله دوکتور هئیتله تانیش اولماق ایسته دیگیمی بیلدیردیم. ساپلاق “او زامان بیر سونراکی هفته سونوندا من ائویمده بیر شؤلن دوزنله ییب دوکتورو چاغیرارام. سیز ده گلرسینیز” سؤیله دی. بو شکیلده آنلاشدیق.  
  بیر هفته گلیب کئچدی و ساپلاق بیین ائوینده دوکتور هئیتله تانیش اولدوق. اوزون بویلو و ترتمیز گئیینمیش اولان دوکتور هئیت چوخ نزاکتلی داورانیشلاری ایله مؤحتشم اعتیبارینی سرگیله ییردی. صؤحبته باشلاماق ایسترکن اؤنجه دوداقلاری سؤزلر آغزیندان چیخمادان حرکت ائدیردی. جراح اولسا دا، تاریخ و فلسفه بیلگیلری چوخ زنگین ایدی. او گونو اساسن دوکتور هئیت دانیشدی. اونون صؤحبتلریندن یارارلانماق اوچون دیقتله دینله ییب سورولار سوروردوق. سؤز سؤزو گتیردی و دوکتور هئیت اسکی خاطیره لریندن دانیشماغا باشلادی. هئیت، شاه زامانی تئهران مرکزی پولیس خسته خاناسی نین باش جراحی اولاراق چالیشدیغینی سؤیلیه رک بیر خاطیره سینی آنلاتدی: بیر گون پولیس ریسی منه زنگ ائده رک تجیلی خسته خانایا گلمه می ایسته دی. گئتدیم. بیر یارالی وار ایدی. پولیسلرله سیلاهلی ساواشا گیره رک یارالانمیشدی. بیر گولله قارنینی دلیب کئچمیش، ساغ آیاغیندادا بیر گولله قالمیشدی. یارالاری چیرکلنمیش چوخ پیس قوخویوردو. دانیشا بیلمیردی یازیق چوجوق. درهال عملییاتا باشلادیم. گولله نی چیخاریب یارالارینی ساردیم. یاواش-یاواش ساغالماغا باشلامیشدی. اودانین قاپیسیندا سورکلی بکچی بیر پولیس دورماقدا ایدی. تام ساغالماق اوزره ایدی و آرتیق دانیشا بیلیردی. اونا “سنین آدین ندیر؟” سوردوغومدا “آدیم ائلیشیقدیر” دئدی.
  دوکتور “ائلیشیق” سؤزونو تلففوز ائتدیگینده اؤزومدن آسیلی اولمایاراق اوتوردوغوم یئردجه ایرکیله رک “آهه” دئدیم. هر کس منه دؤنوب باخدی. دوکتور بَی ده صؤحبتینی بوراخیب منه باخیردی. گؤزلریمین یاشینی توتا بیلمه دیم. یاناغیمدان آخیب گئدیردی. دوکتور بَی “یولاتای، نه اولدو، نییه کدرلندین؟” دئیه سوردو. دانیشا بیلمیردیم. هر کس منیم آخان گؤز یاشیما باخیردی. ماسانین اوستونده کی  دسمال کاغیذدان بیر یارپاق گؤتوروب گؤز یاشلاریمی سیله رک “ائلیشیق منیم چوخ یاخین دوستوم ایدی” سؤیله دیم. دوکتور بی بیر آز سوسدوقدان سونرا “چوخ اوزگونم یولاتای” دئدی. کدرلندیگیمدن دولایی هر کسدن اوزر ایسته ییب و “دوکتور بی، داوام ائدین، آنلادین لوطفا! داها سونرا نه لر اولدو؟” دئدیم. دوکتور هئیت داوام ائتدی:  
  اصلینده بیزیم خسته ایله دانیشماق حاقیمیز یوخ ایدی. چونکو اوراداکی خسته لر سیاسیلر ایدی. آنجاق من بیر یول تاپیب دانیشیردیم. بیلیردیم کی، ائلیشیق ساغلیغینا تام قوووشدوقدان سونرا اونو آپاریب ایشکنجه ائده رک بیلگی ایستیه جکدیلر. بیر گون منه پیچیلتی شکلینده “دوکتور، لوطفا منیم اؤلمه مه یاردیم ائت، بونلار منی ایشکنجه آلتیندا اؤلدوره جکلر” دئدی. من بو ایشی ائده بیلمزدیم. بیزیم گؤرویمیز آدامی اؤلدورمک دئییل، یاشاتماقدیر. هئچ بیر شئی دئمه دیم. تام ساغالماسینا آز قالیردی. بیلیردی کی، آرتیق اونو ایشکنجه یه آپاراجاقلار. بیر گون منه “دوکتور بی، سیزه بیر شئیر اوخوماق ایسته ییرم، دینله مک ایسترسینیزمی؟” دئدی. “اوخو!” سؤیله دیم. چوخ کدرلی بیر شئیر اوخودو. من ده اونون شئیرینی دینله دیکدن سونرا چوخ دویقولاندیم، گؤزلریم دولدو. اوخودغو شئیر او موحیطده منه اؤیله سینه تاثیر ائتدی کی، “ائلیشیق، او شئیرینی بیر داها اوخو لوطفا، یازماق ایسته ییرم” سؤیله دیم. بیر داها اوخودو. شئیری بیر یارپاق کاغیذا یازیب جیبیمه قویدوم. بیلیردیم اونو اؤلدوره جکلر. دئدیم هئچ اولماسا بو شئیری اوندان یادیگار ساخلاییم. داها سونرا اونون اوخودوغو شئیری ازبرله دیم. چوخ خوشوما گلمیشدی. ایسترسینیز سیزه ده اوخویوم.  
  “اوخویون دوکتور بی” سؤیله دیک و دوکتور بَی داوام ائتدی:  
  “دویدوم کی، هله ده عشقین هسرتین،  
  سؤنمک بیلمه ییرمیش اؤتسه ده، زامان. 
  کؤکسونه سیغینان ایلک محبتین،  
  اودوندا قاورولوب یانمیشسان مودام.  
*
  قاچاراق چئوره دن، تانیش-بیلیشدن، 
  اسکی آنیلارلا یاشاییرمیشسان. 
  کئچمیش خاطیره لر دونیاسیندا سن، 
  قورموشسان کؤنلونده باشقا بیر جاهان. 
*
  آیری دوشدوک عؤمرون باهار فسلینده، 
  منیم حیاتیما چؤکموشدور اؤلوم. 
  او سؤنمز عشقیمی آنیرام یئنه، 
  سنین خاطیرنله یاشاییر کؤنلوم. 
*
  آرتیق گنجلیگیمین سوره سی دولدو، 
  منیم آغریلاریم قازانجیم اولدو.” 
  دوکتور بَی گؤزل و ائتکیلگیجی یورومو ایله شئیری اوخودوقدان سونرا هر کس درین کدره غرق اولموشدو. ساپلاغین خانیمی ایچینی چکه رک یاواشچا آغلاییردی. دوکتور اؤزو ده چوخ دویقولانمیشدی. اودایا سسسیزیلیک چؤکموشدو. ائلیشیقلا اولان آنیلاریم گلیب کئچیردی گؤزلریمین اؤنوندن. ایچیم توتوشوب یانیردی سانکی. کیمسه دانیشمیردی. دوکتور بیدن داوام ائتمه سینی ریجا ائتمک ایسته ییردیم. آنجاق سسیم تیتره ییر، دانیشا بیلمیردیم. سونوندا اؤزومو توپارلاییب “داوام ائدین لوطفا دوکتور بی، سوندا نه اولدو؟” دئدیم. دوکتور هئیت داوام ائتدی: 
  تام اولاراق ساغالمیشدی. منی ده یانینا بوراخمیردیلار. بیر گون ائلیشیغی سوروشدورمایا آپارماق ایسته ییرلر. بیلیر کی، ایشکنجه ائده جکلر. بیردن مأمورلارین الیندن چیخیب اؤزونو دؤردونجو قاتدان یئره آتیر. باجاقلاری قیلیر. قارنی دا بیر کسیجی دمیر پارچاسینا ایلیشیر. دمیر قارنینی کسیر باغارساقلاری یئره تؤکولور. گؤرور کی، اؤلمه میش. چکیب باغارساقلارینی اؤز اللری ایله قیریر. یئنیدن منی خسته خانایا چاغیردیلار. یئنیدن ائلیشیغین اوزرینه عملییات باشلادیم. بو دفعه  ساغلدیقدان سونرا قولونو پولیسین قولونا باغلایاراق سوروشدورمایا آپارمیشدیلار. 20 گوندن سونرا ایشکنجه آلتیندا اؤلدورموشدولر.  
          دوکتور بَی بو آجی ماجرانی آنلادیب بیتیرمیشدی. اؤزومو سوچلو سانیردیم. دوشونوردوم کی، بلکه تبریزده اونلاری بوراخیب گئتمک یئرینه یالوارسایدیم. باشقا یؤنتم قوللانسایدیم. آنجاق هانسی یؤنته می قوللانا بیلردیم. دوستلاریم بیر ایدئولوژییه کؤنوللرینی قاپدیرمیشیدیلار. اونلاری بو یولدان واز کئچیره بیلرمی ایدیم؟ ائلیشیق کیمی دیرلی و تمیز بیر اینسان ندن یاشاماق یئرینه اؤلومجول ایدئولوژیلرین قوربانی اولمالی ایدی؟ سوچ، یالنیز ایدئولوژیلرده می ایدی؟ اونلارین دئویرمه یه چالیشدیقلاری ایستیبدادین سوچو یوخمو ایدی؟ اؤلکه ده اورتایا چیخان بوتون ایدئولوژیلر ایستیبدادین ترس اوزو دئییلمی ایدی؟ بو سواللار ایچیمی یاخاراق جاوابسیز قالماقدایدی. بیز اؤز قارانلیغیندا بورخولموش بیر تاریخین اوزانتیسیییق دئیه دوشونوردوم.  
          ساپلاق بَی اورتامی دییشدیرمک اوچون باشقا مؤوزولاردان صؤحبت آچدی. تورکلرین باش موجتهیدی اولان شریعتمداری ایله خومئینی آراسینداکی آنلاشمازلیقلارا توخوندو. دوکتور هئیت “شریعتمداری نین اؤلکه ده، اؤزللیکله آذربایجاندا طرفدارلاری چوخدور. موللالار آراسیندا دا طرفدارلاری آز دئییل. من اونون یاردیمچیسی ایله دانیشمیشام. گلن هفته جومه نامازیندان سونرا شریعتمداری ایله گؤروشه جگیک. سیزلر ده ایسترسینیز گلین. یولاتای، سن ده گلمک ایسترسنمی” سؤیله دی. 
  -      البتته دوکتور بی، گلمک ایسترم. 
  -      گلسن یاخشیدیر. آرامیزدا گنجلر ده اولسون. بیز دئوریمدن سونرا اؤلکه ده تورک دیلینده اوخوللارین آچیلماسینی ایسته ییریک. شریعتمدارییه بو ایستکلریمیزی بیلدیرمه لیگیک. او، اؤز نوفوزوندان یارارلاناراق بو سورونو چؤزه بیلر. حتّی تورکلرین اؤز آنا دیللرینده اوخوماسی ایله باغلی بیر فتوا یایینلاسا، بو سورون کؤکوندن چؤزولر و تورکچه ائییتیم شر´ی ائهتیتاج کیمی اورتایا چیخار. 
  دوکتور بیله بیر یئرده شریعتمداری نین زیارتینه گئتمک اوچون آنلاشدیق. ساپلاق بیین خانیمی قوناقلاری یئمه یه دعوت ائتدی. یئمک بیتمیشدی. بیر هفته سونرا گؤروشمک اوزره آیریلدیق. 
  جومه گونو ائرکندن آیتوللاه شریعتمداری ایله گؤروشمک اوچون قوم شهرینه یولا دوشدوک. میلیونلارجا طرفدارلاریندان دولایی شریعتمداری اؤلکه  نین ان گوجلو موللاسی ایدی. او، آنایاسا تاسلاغیندا “ویلایتی-فقیه” مادده سینه اعتیراض ائدیردی. طرفدارلاری، اؤزللیکلله تبریزی اؤز کونتروللارینا کئچیره رک رادیو-تئلئویزیوندان اؤز دوشونجه لرینی تبلیغ ائدیردیلر. لاکین تبریزده کی  خالق حرکتی شریعتمداری نین امری اوزرینه اولمامیشدی. سادجه اونون طرفدارلاری اؤزلری بو گیریشیمده بولونموشدولار. شریعتمداری بو عملی نه اونایلامیش، نه ده محکوم ائتمیشدی. او، چوخ باریشجیل یوللا، یالنیزجا آنایاسادا “ویلایتی-فقیه” آدی آلتیندا موللالارین گؤزتیم قورومو اولوشدورما مادده سینی قبول ائتمیردی. شریعتمداری نین اؤلکه ده و اؤزللیکله ده آذربایجانداکی گوجوندن و تاثیریندن دولایی خومئینی اونون ائوینه اوغرایاراق موزاکیره ائتمیشدی. قزئتلر ده بونو آیرینتیلی شکیلده یانسیتمیشدیلار.  
  دوکتور هئیت و ساپلاق منیم آرابامدا اوتورموشدولار. اونبئش کیشیلیک بیر هئیت ایدیک. شریعتمداری نین اؤلکه ده تورک دیلینده اوخول حاقینداکی گؤروشلرینی اؤیرنمک اوچون قوما گئدیردیک. دوکتور هئیتین داها اؤنجه دن ده شریعتمداری ایله گؤروشلری اولموش، خسته اولدوغوندا دوکتور بَی اونو موعالیجه ائتمیشدی. بو هاقدا یول بویو دوکتور هئیت بیزه دانیشیر و شریعتمداری نین یومشاق دوغالی اولدوغونو آنلادیردی. قوما اولاشدیغیمیزدا آرابالاریمیزی “هوزئیی علمیی*” مدرسه سی نین یاخینلیغیندا بیر یئرده پارک ائتدیک. شریعتمداری اونیللرجه بو مدرسه ده اؤیرتمنلیک ائتمیش، حتّی خومئینییه ده درس دئمیشدی. چوخ اونلو بیر دین آدامی ایدی. اونون ائوی مدرسه نین یاخینلیغیندا ایدی. ائوی نین اؤنونده چوخلو آدام وار ایدی. بیز ده یاخینلاشدیق. قاپی نین اؤنونده کی  یاردیمچیلارینا کیملیگیمیزی بللی ائتدیک. دوکتور هئیت “بو گون جناب شریعتمداری ایله گؤروشمه میز اوچون بیزه واخت آیریلدیغینی بیلدیرمیشلر” سؤیله دی. شریعتمداری ایله گؤروشمه لردن سوروملو اولان آدام هئیتین کیملیک کارتینی آلیب ماسانین آرخاسیندا اوتوردو. اؤنونده کی  دفتری آچیب هئیتین آدینی آرادی. داها سونرا پاسپورتو دوکتورا گئری وئره رک “بیر آز بکلگین ایچرده کی لر چیخسینلار داها سونرا سیز گیررسینیز” دئدی. بکله دیک. یاریم ساعاتا قدر بکله دیک. ایچریدن بیر نئچه آدام چیخدی. بونلارین ایچینده کوردیستانا اؤزرکلیک ایسته ین سوننی موللا شئیخ ایززددین هوسئینی ده وار ایدی. ایززددین هوسئینی دوکتورو گؤرر-گؤرمز یاخینلاشیب ال سیخیشدی. اؤنجه دن تانیش اولدوقلاری بللی ایدی. حال-احوال سوردوقدان سونرا شئیخ ایززددین شریعتمداریدن گیلئیلنمه یه باشلایاراق دوکتور هئیته “آیتوللاه شریعتمداریده قطعییت و میللی هئیسییت یوخدور. اونا دئدیم کی، بوگون اؤلکه ده ان چوخ طرفداری اولان آدام سنسن. سن ایسترسن ایران فئدئرال بیر اؤلکه  اولا بیلر. آذربایجان دا، کوردیستان دا اؤز هاقلارینا چاتار و آنا دیلده ائییتیم آلمامیز سربست اولار. آنجاق چوخ تأسوف کی، جناب دوکتور، آیتوللاه شریعتمداریده میللی شوور یوخدور. سانکی تورک دئییل، فارسدان بتر فارسچیدیر. بو، ایراندا یاشایان تورکلر آچیسیندان بؤیوک شانسسیزلیقدیر” دئدی. بو زامان شریعتمداری نین ائویندن ساققاللی بیر گنج اوغلان چیخیب “دوکتور هئیت قروپونون گؤروش واختی گلمیشدیر” دئدی. دوکتور، ایززددینه “اومید ائدیرم کی، هر شئی اؤلکه میز آدینا داها یاخشی اولار. اویقون زاماندا گؤروشریک شئیخ. ایندی گئتمه لیگیک گؤروش زامانیمیز گلمیش” دئییب آیریلدی. بلدچی نین یاردیمی ایله ایچری گیردیک. شریعتمداری باهالی کیلیملر و خالیلارلا دؤشنمیش گئنیش بیر اودادا دؤشکچه نین اوزرینده اوتورموشدو. دوکتورو گؤرر-گؤرمز آیاغا قالخیب قارشیلادی. چوخ صمیمیجه ال سیخیشیب حال-احوال ائتدیلر. داها سونرا دا بیزلرله گؤروشوب “بویورون اوتورون لوطفا!” سؤیلیه رک اؤزو ده اوتوردو. دوکتور اونون ساغلیغینی سوروردو. او دا “الهمدولیللاه یاخشییام” دئیدی. سؤز اساس مؤوزویا گلدی. اؤلکه  نین دورومو حاقیندا صؤحبت باشلادی. هئیت “جناب شئیخ سیزدن یاردیم و مصلحت ایستمک اوچون هوزورونوزا گلمیشیک. بوگون اؤلکه میزده سیزین اعتیبارینیز هر کسدن یوکسکدیر. بوندان یارارلاناراق تورک دیلینده اوخوللارین آچیلماسینا یاردیم ائده بیلرسینیزمی؟” دئیه سوردو. شریعتمداری فیکره دالدی. داها سونرا “منیم بیلدیگیم قدری ایله تاریخده بیزیم اؤلکه میزده تورک دیلینده اوخول اولمامیشدیر” سؤیله دی. سانکی بیر شئیلر دوشونورجه سینه بیر آز سوساراق داها سونرا “آقا دوکتور، سیزجه تورک دیلینده اوخوللار آچیلسا، اؤلکه میز پارچالانمازمی؟” دئیه جاواب یئرینه سورو سوردو.  
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، منجه تورک دیلینده اوخول آچیلسا، اؤلکه نین پارچالانماسی نین اؤنو کسیلر. 
  شریعتمداری: فارس دیلی تاریخده اؤلکه نین بوتونلشدیریجی رولونو اؤز اوزرینه آلمیشدیر. باشقا بیر دیل ده اونونلا بیر یئرده تدریس ائدیلسه، دوشونجه لر پارچالاناجاق، بیر تک دیلده دوشونمه اورتادان قالخاجاق. بو دا اؤلکه ده فرقلی کیملیکلرین اولوشومونا گتیریب چیخاراجاق. 
  هئیت: جناب شئیخ، دونیانین قوشوللاری سورعتله دییشمک اوزره دیر. بو سورونو زامانیندا باریشجیل یوللا و خوش نییتله چؤزمزسک، گله جکده آشیری حرکتلره دؤنوشه بیلر. 
  شریعتمداری: من سیزی آنلاییرام. آنجاق بورادا ایکی سورون وار. بیرینجیسی بودور کی، گئرچکدن ده تورکلرده بؤیله بیر ایستک وارمی، یوخسا -گولومسیه رک- سادجه سیز اونبئش کیشیسینیز. من بؤیله توپلومسال بیر ایستگین اولدوغونا اینانمیرام. چونکو بؤیله بیر ایستگین تاریخی قایناغی یوخدور. کیمسه ایراندا، اؤزللیکله آذربایجاندا خالقین بؤیله طلبی نین اولدوغونو سؤیلمیر. ایکینجی سورون دا بؤیله کی، تورک دیلی آنایاسادا فارس دیلی کیمی دؤولت گوونجه سیندن برخوردار اولسا، او زامان بلوچ، عرب، کورد، گیلک، عرب و دیگر خالقلار دا عئینی حاقی ایستیه جکلر. زاتن آز اؤنجه سنندجین ایمام جومه سی شئیخ ایززددی نین ده طلبی بو ایدی. 
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، تورکلرله باشقا اولوسلار قییاسلاناماز. ایراندا تورکلر چوغونلوقدا اولان بیر خالقدیر. تورکلر اولوسال هاقلارینی ایستر اولسالار، اؤلکه ده بؤیوک قارشیدورمالار اولا بیلر. آیریجا، بو اؤلکه نین تاریخ بویو قوروجولوغوندا بیرینجی رولو تورکلر ایفا ائتمیشلر. آنا دیلینده تحصیل اونلارین حاقی اولمالیدیر.  
  شریعتمداری: باخین جناب دوکتور، من تورک دیلینده اوخوللار آچیلماسی ایله باغلی بیر فرمان چیخاریب، فتوا یاییملارسام، عئینی فرمان و فتوانی باشقا قؤوملر ده مندن بکله مزلرمی؟ بؤیله اولدوغوندا بو فتوا ایرانین پارچالانماسینا خیدمت ائتمزمی سیزجه؟ 
  دوکتور هئیت: ائتمز منجه جناب شئیخ. بوتون قؤوملر اؤز دیللرینده یازیب اوخوسونلار. ایران چاتیسی آلتیندا بوتونلشمگی ساغلایان فارس دیلی اولاماز. گئج-تئز بو سورون بؤیویه جک. ایرانی اورتاق ایقتیصادی، سیاسی ائویمیزه دؤنوشدورمه لیگیک. بونون اوچون ده اؤلکه ده قؤوملرین حاقی گؤزاردی ائدیلممه لیدیر.  
  شریعتمداری: چوخ اوزگونم دوکتور آغا، آنجاق بو قونودا من سیزین کیمی دوشونمورم. منه گؤره تورکلرده تاریخ بویو آنا دیللرینده ائییتیم احتییاجی اولمامیشدیر. اولسایدی بیر دؤولت بؤیله بیر تشببوسده بولوناردی. مین ایلدیر بو اؤلکه نی تورکلرین یؤنتدیگینی سؤیله ییرسینیز. اؤلکه نین قوروجولوغوندا تورکلرین رولونون یوکسک اولدوغونو دئییرسینیز. او زامان تورک دیلینده ندن بیر متن بو تاریخدن میراث قالمامیش؟ ندن بو دؤولتلرین هئچ بیری تورک دیلینی اؤنمسه مزکن فارس دیلینه دیر وئرمیشلر؟ ندن؟ سیزین سؤیله دیگینیز بو مینیللیک تاریخده بوتون دؤولت آداملاری، شئیخلر فارس دیلینی اؤنه چیخارمیشلار. ایندی من بو تاریخی گلنگین ترسینه داورانیب تورک دیلینده ده اوخوللار آچیلسین سؤیله یهمم. اؤلکه نین پارچالانما وبالینی اوزریمه آلامام.  
  دوکتور هئیت: شئیخیم، تاریخده تورک دیلینده اوخولون اولماماسی و هانسیسا دؤولت آداملاری نین خطاسی اوزوندن بوگون ده عئینی خطالار داواممی ائتمه لیدیر؟ 
  شریعتمداری: دوکتور آغا، بو قونو ایله ایلگیلی سون فیکریمی آچیقلاییرام. بیزیم توپلومون، اؤزللیکله تورکلرین شیه اولدوغونو بیلیرسینیز. شیه اینانیشیمیزدا تقلید ائدن و تقلید اولونان وار. تقلید ائدنلر تقلید اولونان شئیخین امرلرینه اویمالیدیرلار. تورک دیلینده اوخول مثله سی دینی و توپلومسال بیر احتییاج اولسایدی، مندن یوزیللر اؤنجه کی  بؤیوک شیه شئیخلر بو هاقدا فتوا چیخاریب بو سورونو چؤزموش اولاردیلار. صفویلردن سونرا بیز هاق مذهبی اولان شیه اینانیشینی قبول ائتمیشیک. هئچ بیر شیه شئیخی تورک دیلی حاقیندا بو مذهبین گؤروشونو بیلدیرمه میشدیر. من ده بیدتده بولونامام.   
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، قورانی-کریمین هوجرات سوره سی نین اون اوچونجو آیتی قؤوملرین حاقی نین تانری طرفیندن بلیرلندیگینی یازماقدادیر. اسکی دؤنملرده ده شئیخلریمیز قورانی-کریمین بو حؤکمونو گؤرمزلیکدن گلمیشلر.  
  شریعتمداری: جناب دوکتور، بو هاقدا من گؤروشلریمی آچیقلادیم. بو یولدا سیزه یاردیمچی اولا بیلمیه جگم. ایرانین بوتونلوگونو تهلوکه یه سوخاجاق اولان هئچ بیر ایستک منیم اوچون موباح ساییلاماز. شیه  مذهبی نین دیلی فارسجادیر. تورک دیلینده اوخوللار آچیلاجاق اولورسا، شیه مذهبی نین ده بوتونلوگو تهلوکه یه گیره بیلر.    
  شریعتمداری نین بو سؤزلریندن سونرا آرتیق بو قونودا موزاکیره نین بیر آنلامی نین اولمایاجاغینی هیسس ائدن دوکتور هئیت صؤحبتی باشقا ایستیقامته چکه رک اؤلکه  نین گونجل دورومو حاقیندا دانیشدیلار. بیر ساعات صؤحبتدن سونرا اورادان آیریلدیق. ساپلاق چوخ گرگین ایدی. یولدا “شریعتمداری بیر آچیدان دوغرو سؤیله دی. هر توپلومون اؤنجولو اونلارین دینی اؤندرلری اولموشدور تاریخده. بیر چوخ توپلوملارین اولوسلاشماسینی دینی اؤندرلر باشلاتمیشدیر. شیه مذهبی ایله فارس دیلی و کیملیگی اؤیله سینه بوتونلشمیش کی، اورادا تورک دیلینه و کیملیگینه یئر یوخدور. شئیخلریمیز تورک اولسالار دا تورکچه نین دوشمنی اولماقلا غورور دویماقدادیرلار. بو، صفویلردن بری بؤیله اولموشدور. صفوی سونراسی تاریخیمیز موللا ایراده سی ایله شکیللنمیشدیر. بیر تک شئیخ تورکچه یه دیر وئرمه میشدیر” دئییردی. دوکتور هئیت سسسیز، دالقین و دوشونجه لی ایدی.  
***
   
  آیلار بیر-بیرینی قووالاییردی. دئوریمدن ایکی ایل زامان کئچمیشدی. سیاسی جریانلار طرفدارلاری اؤلکه ده گؤستری دوزنله ییردیلر. رئژیم یاواش-یاواش یئرینی برکیتمیش و توتوقلامالارا باشلامیشدی. شریعتمدارینی توتوقلاییب تئلئویزیوندا دانیشدیردیلار. بیر موللانین شریعتمدارینی دؤودویو خبری یاییلمیشدی. خومئینی تئلئویزیوندا جانلی یایینا چیخمیش و چوخ تهدید ائدیجی سؤزلر سؤیله ییردی. تبریزده شریعتمداری طرفدارلاری نین 24 ساعات ایچینده سیلاهلارینی بوراخمالارینی ایسته ییردی. بو سوره ایچینده تسلیم اولماسالار شهرین ساواش اوچاقلاری ایله بومبالاناجاغینی سؤیله دی. شریعتمدارینی ده جانلی یایینا چیخاردیلار. او، تبریز اهالیسیندن سیلاهلارینی بوراخمالارینی ایسته ییردی… 
                                                                          («یولاتایین خاطیره لری» رومانیندان)



* Kanune həqiqət dəhəne bəsteye ma bud
Qanune dorosti dele beşkəsteye ma bud
Səyyad əz an forsəte pərvaz be ma dad
Çon ba xəbər əz bal o pəre bəsteye ma bud. (tərcümə-Güntay)