15 Ekim 2012 Pazartesi

کؤپکلرين سئويشمه سي



کؤپکلرین سئویشمه‌سی
 
         بۇنلارێ يازمالێياممی؟ نه‌دن يازمايێم کی؟ بۇ جینايتلر يازێلماسا، هئچ بیر زامان دۇرماق بیلمه‌يه‌جک. بۇ کیمی سۇاللارێن ویجدانێمدا باش قالدێرێشێ منی يازماغا زوْرلايێر. يازمالێيام. اؤزللیکله فینلاندیيادا حئیوان حاقلارێنێ قوْرۇيان درنکلرین ائتدیکلری ایشلره باخدێغێمدا بۇنلارێ يازمالێيام دئيه دۆشۆندۆم. بۇ درنکلر صاحبسیز کؤپکلره دؤولتین صاحب چێخماسێنێ، اوْنلارا قايغێ گؤسترمه‌سینی طلب ائدیرلر. دؤولت ده بۇ توْپلۇمسال احتیاجلارا دقت گؤستریر. ایشین چوْخ ایلگینج يانێ بۇدۇر کی، آوروْپادا بۇ درنکلر دؤولتدن حئیوان حاقلارێنا سايقێ گؤسترمه‌سینی ایسته‌دیکلری زامان، ایستانبۇلدا و دیگر ایسلام اؤلکه‌لرینده صیفتلریندن سالدێرقانلێق ياغان مۆسلمانلار کۆچه‌لرده صاحیبسیز کؤپکلری گۆللله‌يیب دسته-دسته اؤلدۆرۆردۆلر. بیر چوْخ آوروْپا اؤلکه‌لری ده مۆسلمانلارێن بۇ وحشیلیگینی تو-لرده خبر اوْلاراق يايێنلادێلار. بۇ گؤرۆنتۆلردن سوْنرا بیر چوْخ آوروْپا قزئتلرینده مقاله‌لر يايێنلاندێ کی، حئیوان حاقلارێنێ قوْرۇما چالێشمالارێ ائورنسل بوْيۇت قازانمالێدێر. 
آوروْپا بیرلیگی آچێق شکیلده تۆرکیيه جۆمهۇریيتینه قۇربان بايرامێنداکێ حئیوانلارێن آمانسێزجا قتل ائدیلمه‌سینه اعتراض ائده‌رک حئیوانلارێن قتل مراسیمی‌نین قۇربان گۆنلرینده اؤنلنمه‌سینی ایسته‌دی. حئیوانلارین قۇربان اوْلاراق کسیلدیگی زامان درمانلا بدنلری‌نین حیسسسیز ائدیلمه‌سی اؤنریلدی. لاکین مین ایلدن آرتێق بۇ قوْرخۇنج گلنه‌يه آلێشمێش مۆسلمان توْپلۇمۇ قێسا زاماندا تربیيه ائتمک مۆمکۆنمۆ؟ مۆمکۆن دئيیلدیر. بۇ اۆزدن ده يئنه قۇربان گۆنلرینده حئیوانلارێ بوْغازلاما و بۇ اؤلۆم صحنه‌‌لرینی نۆمايێش ائتدیرمه موسلمان اولکه لری قارادلیق اوْرتا چاغێ‌نێن اؤنملی بیر اؤزللیگی کیمی داوام ائدیر. حئیوانلارێ بوْغازلاياراق، اوْنلاردان اینتیقام آلارجاسێنا اؤلدۆرۆب و آخان قانێ نۆمايیش ائتدیرمه کۆلتۆرۆ چؤکرتیلمه‌لیدیر. بۇ گیریشدن سوْنرا اساس مؤوضۇع اوْلان کؤپکلرین سئویشمه‌سینه کئچه‌لیم.
 
***
چوْخ کیچیک ياشلارێمدان باشلاياراق بۇ حادثه‌‌يه بیر نئچه دفعه‌‌ تانێق اوْلمۇشدۇم. کندین اوْرتاسێندا، يا دا کنددن کناردا بیر يئرده ایلین بللی فصلینده ایتلر سئویشر، سئکس ياپاردێلار. ایتلرین سئویشمه و سئکس ياپماسێنا کۆتلشمه دئيیردیک. يقین کی، بۇ کۆتلشمه “جۆتلشمه” سؤزۆنۆن دئفوْرما ائدیلمیش شکلیدیر. ایتلرین کۆتلشمه‌سی نئجه اوْلۇر؟ اینسانلارێن ترسینه اوْلاراق حئیوانلار، يالنێز چوْجۇق دوْغۇرما و نسل آرتێرما اۆچۆن سئکس ياپارلار. بۇنۇ دا دیشی حئیوانێن بدنینده‌کی ديَیشیکلیک بللی ائدر. دیشی حئیوان بدنینده‌کی بۇ احتیاجێ حیسس ائتدیگینده ائرکک حئیوانا تۆرلۆ يوْللارلا بیلدیرمیش اوْلۇر. دیشی ایت کؤپه‌يه بۇ حالێنێ بیلدیردیگینده کؤپک تحریک اوْلماغا باشلار. کؤپه‌يین پئنیسی قانجێغێن جینسی اوْرقانێنا گیردیکدن سوْنرا کۆتلشمه باش وئرر. کؤپک سئکس ياپارکن پئنیسی قانجێغێن جینسی اوْرقانێندا شیشیب بؤيۆمه‌يه باشلار. کؤپک بۇ مرحله‌‌ده تام آرخايا چئوریله‌رک ساعتلارجا بۇ شکیلده قانجێقلا بیر يئرده قالار. کؤپه‌يین بوْشالماسێ بعضن ساعتلارجا داوام ائدر. بۇ مدت عرضینده کؤپه‌يین پئنیسی قانجێغێن جینسی اوْرقانێندا شیشیب اۇزاماغا باشلار. بلکه ده ایتلر اۆچۆن بۇ پروْسئس اوْنلارێن عالمینده حیاتلارێ‌نێن ان دادلێ و نجیب آنێدێر. کؤپک بوْشالمادێقجا قانجێقدان قوْپا بیلمز. 
ایتلرین کۆتلشمه‌سی کندیمیزده اهالی‌نین سادیزم دۇيغۇلارێنێ بۆرۇزه وئرردی. ایتلرین کۆتلشمه‌سیندن خبردار اوْلان کندین ياشلێ، گنج و اۇشاقلارێ اللرینه داش آلێب کۆتلشمیش ایتلره سالدێراردێلار. کؤپک قانجێغێن ایچینه بوْشالمادێغێ آنا قدر اوْنلارێ بیر-بیریندن آيێرماق مۆمکۆن اوْلمازدێ. کندین “قهرمان” اهالیسی اۆچۆن ایتلرین کۆتلشمه‌سی بیر ایشکنجه ايلنجه‌سینه دؤنوشردی. هر کس الینده‌کی داشلا کۆتلشمیش ایتلره هۆجۇما کئچردی. بیر-بیرینه گیرمیش قانجێق و کؤپک هر داشێن ضربه‌‌سیندن ناله چکیب اۇلايێردێلار، آنجاق بیر-بیریندن قوْپماز، قوْپا بیلمزدیلر. بیر-بیرینه ياپێشێق شکیلده بۇ وحشی آداملاردان سۆرۆنه-سۆرۆنه اۇزاقلاشێردێلار. 
بیر گۆن بۇ ایشکنجه ايلنجه‌سی زامانێ کندیمیزین آستارالێ مۆعللیمی اۆزۆنۆ اهالیيه تۇتۇب “سیزدن  دؤولته شیکايت ائده‌جه‌يم. آي اۇتانمازلار، آروادلارێنێزلا يوْرغان آلتێندا ياتدیغینیزدا سیزی بئله اینجیتسه‌لر، ياخشێ  اوْلارمێ؟” دئيه باغێردێ. شیکايت سؤزۆنۆ ائشیدن اهالی قوْرخۇسۇندان ياواش-ياواش اکیلمه‌يه باشلادێ. اینسانلارێن ازیيتیندن قۇرتۇلمۇش اوْلان ایتلر کندیمیزین آرخاسێنداکێ دره‌ده راحتجا اؤز سئویشمه و سئکس حیاتلارێنا داوام ائتدیلر.
         ایتلر کۆچۆکلرینی دوْغۇردۇغۇندا ایسه باشقا فلاکت باش وئرردی. ایتلر بعضا 8-7 کۆچۆک دوْغۇراردێ. کندین آداملارێ قاپێلارێنێ و قوْيۇنلارێنێ قۇرددان قوْرۇماق اۆچۆن بیر نئچه کۆچۆک ساخلايێب بؤيۆدر، قالانلارێنێ دا اؤلدۆرردیلر.
         اؤلمه لری اوچون ایتین بالالارێنێ آپارێب کندین چوْخ اۇزاق تارلالارێندا هر بیرینی بیر يانا آتاردێلار. ياورۇلارێن آناسێ اوْنلارێ بیر-بیر تاپاراق يئنه ده گتیریب سامانلێقدا، قالاقدا فیلان اطرافێنا يێغێب امیشدیرردی. دۇرۇمۇ بۇ شکیلده گؤرن ایت صاحبی کۆچۆکلری بیر کؤهنه توْربايا يێغاراق آپارێب دره‌ده داشێن اۆستۆنه قوْياردێ. سوْنرا دا بؤيۆک داشلارلا بۇ کۆچۆکلری ازردی. آنالارێ تاپا بیلمه‌سین دئيه، کۆچۆکلری بۇ شکیلده اؤلدۆرردیلر. کندین اهالیسی‌نین بئله داورانمالارێ‌نێن اقتصادی سببی وار ایدی. بیر مدت سوْنرا سۆددن کسیلن کۆچۆکلره وئریله‌جک يئمک يوْخ ایدی. اهالی اؤز بالالارێنا چتین يئمک تاپێردێ. 
کۆچۆکلرین آناسێ گئدیب بالالارێ‌نێن ازیک-ازیک ائدیلمیش جسدلرینی تاپێب، اوْنلارێن سۆر-سۆمۆکلرینی سامانلێغا داشێياردێ. هفته‌لرجه بالالارێ‌نێن سۆر-سۆمۆکلرینه باخێب گؤزلریندن ياش آخاردێ. کیمسه ایتلرین کدرینی گؤرمزدی، يا دا گؤرۆب ده سايمازدێلار. بۇ، بۆتۆن ایران کندلرینده يايقێن اوْلان بیر گلنکدیر. ایتلری بۇ شکیلده اینجیتمه نین کند حیاتێنا مخصۇص اولدوغونو دوشونور و شهرده بئله حادثه‌‌ اوْلماز دئیه خیال ائدردیم.  
***
اردبیلده اوْرتا مکتبده اوخویوردوم. ایراندا يئنیجه شیعه‌ قییامی اوْلمۇشدۇ. شاه قاچمیش، موللالار ایقتیدارا گلمیشدیلر. قییام طرفدارلارێ ياراشێقسێز ساققاللارێ ایله اللرینده سلاح دوْلاشێر و يئرلی-يئرسیز بۇ چیرکین آداملار شۆبهه‌لندیکلری آدامێن قاباغێنێ کسیب تفتیش ائدیردیلر. هر محله‌‌ده مؤوجۇد اوْلان مسجید قییامین سلاحلێ سنگرینه دؤنۆشمۆشدۆ. بۇ سنگرلر اینقیلابێ کیمدن قوْرۇيۇردۇ؟ خالقدان قوْرۇيۇردۇ. میللته ائده‌جکلری ظۆلمۆن قرارگاهلاری اولسون دئیه، مسجیدلری سلاحلێ سنگرلره چئویرمیشدیلر. هر بیر مسجید بیر جاسۇسلۇق مرکزینه، بیر قوْرخۇ يۇواسێنا دؤنۆشمۆشدۆ. چیرکین ساققاللێ آداملار محله‌‌ اینسانلارێنێ اینجیتمک اۆچۆن مسجیدلرده پلان حاضێرلايێب کیمیسه شرله‌يیردیلر. مسجید، قارانلێق و جهالت يايان مرکزه دؤنۆشمۆشدۆ.
شهرین کۆچه‌لرینده بعضا صاحیبسیز کؤپکلر گؤرۆنۆردۆ. بۇ صاحیبسیز کؤپکلرین چوْخۇ کندلردن گلمیشدی. کنددن شهره کؤچن آدام ایتیندن آيرێلا بیلمه‌دیگی اۆچۆن اؤزۆيله شهره گتیرمیشدی. شهر حیاتێ ایت ساخلاماغا مۆناسیب اوْلمادێغێندان کؤپکلر کۆچه‌لره بۇراخێلمێشدێ.
بیر گۆن مکتبدن گلدیگیمده الینده ایریلی-خێردالێ داش اوْلان بیر سۆرۆ اینسانێن بیر طرفه هۆجۇم ائتدیکلرینی گؤردۆم. هانسێسا “زینا” ائتمیش قادێنێ داش-قالاق ائتدیکلرینی ساندێم. ایزدیهامێن ایچینه گیریب گؤردۆم کی، يۆزلرجه اینسان کۆتلشمیش ایتلری داشلايێر. کؤپکلرین ناله‌لری شیعه‌ اللهێ‌نێن قۇلاغێنا چاتمێردێ. بۇ ایتلرین گۆناهێ نه ایدی کی، بۇ قدر شیعه‌ اینقیلابێ‌نێن قهرمان کئشیکچیلری اوْنلارێ داش-قالاق ائدیردیلر؟ بۇ سۇاللار عاغلێمدان کئچیردی. تاریخده مۆجتهیدلرین “زینا” ياپان قادێ‌نێن داش-قالاق اوْلماسێ ایله باغلێ فتوا وئردیکلرینی دۇيمۇش و گؤرمۆشدۆک. ياخشێ، مۆسلمانلار بۇ کؤپکلری نیيه داش-قالاق ائدیردیلر؟
کۆتلشمیش کؤپکلر قابێرغالارێنا مؤحکمجه ديَن هر داشێن آغرێسێندان اۇلاياراق بیر-بیرینه ياپێشێق شکیلده سۆرۆنۆر و مۆسلمانلارێن الیندن هارا گیره‌جکلرینی بیلمیردیلر. آخێردا ایتلر سۆرۆنه-سۆرۆنه اؤزلرینی قاپێسێ آچێق اوْلان مسجیده سوْخدۇلار. مۆسلمانلار شاشقێنلقێدان نه ياپاجاقلارێنێ بیلمیردیلر. چۆنکۆ کؤپکلر سئویشه‌رک مسجیده گیرمیشدیلر. بعضی آداملار قوْرخۇسۇندان اطرافێنا باخێردێ کی، بۇ بؤيۆک گۆناه اۆزۆندن ایمام زامان ظۆهۇر ائدیب يا يوْخ؟ آنجاق ایمام زامان اطرافدا گؤرۆنمۆردۆ. آرتێق کۆتلشمیش ایتلر مسجیدده مسکۇنلاشمێشدێ.
شیعه اینقیلابێندان سوْنرا هر بیر مسجیدین مسئۇلۇ شهرین ایمام جۆمعه‌سینه باغلێ اوْلان قۇرۇم طرفیندن تعیین اوْلۇنۇردۇ. تعیین اوْلۇنان بۇ آداملار حیزبۇللاه اوْلاراق تانێنێردێلار. اوْنلارێن چوْخۇ عاشۇرا گۆنلرینده باشلارێنێ اوْ قدر يارمێشدێلار کی، خنجرین يئری اۇزاقدان گؤرۆنۆردۆ. کۆتلشمیش ایتلرین مسجیده گیردیگی خبرینی مسجیدین مسئۇلۇنا چاتدێردێلار. مۆسلمان اهالی‌نین سايێ گئت-گئده چوْخالێردێ. ایتلرین کۆتلشه‌رک مسجیده گیرمه‌لری گؤرۆلمه‌میش بیر حادثه‌‌ و گۆناه ایدی. مۆسلمان اهالی قوْرخۇدان تئز-تئز صالاوات سؤيله‌يیردی.
مسجیدین مسئۇلۇ چیرکین گؤرۆنۆمۆ و ياراشێقسێز ساققالێ ایله عصبی شکیلده پئيدا اوْلدۇ. آدامێن بیر الینده باشێنێ ياردێغێ آغزێ هاچالێ قێلێنج و بیر الینده ده کلاشنیکوْو وار ایدی. اوْ زامان بۆتۆن مسجید مسئۇللارێنا کلاشنیکوْو وئریلیردی. آدام، ابۇطالیب اوْغلۇ علینین زۆلفۆقارێنا بنزتمک اۆچۆن قێلێنجێ‌نێن اۇجۇنۇ هاچالێ ائتمیشدی. 
سوْيۇق و ایستی سلاحلا سلاحلانمێش اوْلان چیرکین و ياراشێقسێز ساققالێ آدام اؤنجه اۆزۆنۆ ایزدیهاما تۇتۇب دینی بیر نیطق، بیر خۆطبه‌‌ سؤيله‌دی: “ائي مۆسلمانلار، ائي شیعه‌ اۆممتی! قیيامت ياخێنلاشێر. آغام ایمام زامانێن ظۆهۇرۇ ياخێنلاشێر. گۆناه يئر اۆزۆنۆ بۆرۆمۆش. گؤرۆن دۆنيا نه قدر پیس دۇرۇما دۆشۆب کی، ایتلر ده گلیب مسجیدده کۆتله شیرلر. ائي مۆسلمانلار! گئدین قۇربان کسین و ایمام خۇمئينی‌نین ساغلێغێ اۆچۆن دۇعا ائدین کی، آغامێز ایمام مئهدی‌نین ظۆهۇرۇنا قدر دیری قالسێن. بلکه ایمام خۇمئينی‌نین حياسێ و حئيثیيتی حسابێنا آغامێز ایمام زامان بیزی باغێشلار.” بۇ سؤزلری ائشیدن اهالی قوْرخۇدان زاغ-زاغ اسیردی. سوْنرا دا الینده قێلێنج و کلاشنیکوْو تۇتان آدام اۆزۆنۆ گؤيلره تۇتۇب هؤنکۆر-هؤنکۆر آغلاماغا باشلادێ: “يا رببیم، کئچ گۆناهێمێزدان! يا رببیم بیلیرم کی، ایتلرین مسجیده گیرمه‌سی بۇ زاواللێ بنده‌لری‌نین گۆناهێ اۆزۆندندیر. يا رببیم، سنی آند وئریرم اؤز بؤيۆکلۆيۆنه، سنی آندا وئریرم 14 معصۇمۇن شرفینه بیزی باغێشلا!” ایزدیهامێن ایچیندن بیر گنج آدام “کؤپکلری دؤيه-دؤيه اوْرايا سالدێلار”-دئدی. الینده سلاح و قێلێج تۇتان حیزبۇللاه “کس سسینی قوْدۇخ اوْغلۇ قوْدۇخ! بۇ بیزیم ائتدیگیمیز گۆناهلارێن نتیجه‌سیدیر”- دئدی. گنج آدام صیفتیندن نیفرت تؤکۆلن هیزبۇللاهدان قوْرخۇب ایزدیهامێن ایچینده يوْخ اوْلدۇ.
کؤپکلر هله ده بیر-بیریندن آيرێلمامێش، مسجیدین ایچینده راحت سئکس دۇيغۇلارێنێ ياشايێردێلار. بلکه ده چوْخ باغێشلايان اۇلۇ تانرێ دا کؤپکلرین بۇ سئویشمه صحنه‌‌سیندن لذت آلێردێ. مسجیدین مسئۇلۇ دؤرد نفره “ياپێشێن کؤپکلری چێخارێن دێشارێ، سوْنرا گئدیب قۆسل ائدیب ناماز قێلێب تمیزلنرسینیز”- دئدی. بیر-بیرینه کؤپه‌يین پئنیسی ایله سێخجا باغلێ اوْلان ایتلری دێشارێ چێخاردێلار. مسجیدین مسئۇلۇ زۆلفۆقارا اوْخشار قێلێنجێنێ باشێ‌نێن اۆستۆنه قالدێرێب عربجه يۆکسک سسله بیر شئيلر سؤيله‌دی. سوْنرا دا وار گۆجۆ ایله “يا... حۆ...سئ..ين..!” دئيه‌رک، قێلێجێنێ ایکی ایتین آراسێنا ائندیردی. کؤپه‌يین پئنیسی اوْرتادان کسیلدی. يارێسێ قانجێغێن جینسی اوْرقانێندا قالدێ. جینسی اوْرقانێنێ ایتیرن کؤپک آغرێدان قوْرخۇنج شکیلده اۇلايێر و قۇدۇرمۇشجاسێنا مۆسلمانلارا سالدێرێردێ. يئنه ده مسجید مسئۇلۇنۇن باغێرتێسێ يۆکسلدی: “ائي اهلی-شیعه‌، منیم قاباغێمدان چکیلین کنارا بۇ ایتلری اؤلدۆره‌جه‌يم.” مۆسلمانلار مسجید مسئۇلۇنۇن آرخاسێنا کئچیب اوْنۇن نه ائده‌جه‌يینی گؤزله‌دیلر. حیزبۇللاه الینده‌کی کلاشنیکوْوۇن لؤله‌سینه مرمی يئرلشدیره‌رک ایتلرین ایکیسینی ده آتشه تۇتدۇ. کؤپکلر يئره سریلمیش، جان وئریردیلر. سوْن نفه‌سینی وئرمکده اوْلان کؤپک دیلی ایله پئنیسی‌نین ياراسێنێ يالايێردێ. آرتێق اۇلاما ناله‌سی ضعیف اینله‌مه‌يه دؤنۆشمۆشدۆ. اؤلۆردۆلر. 
کؤپکلری اؤلدۆرن حیزبۇللاه سوْنرا دا اۆزۆنۆ مۆسلمانلارا تۇتۇب “تکبیر!”- دئيه باغێردێ. مۆسلمانلار خوْر شکلینده باغێرێب بۇ غلبه‌يه مۆناسیبتلرینی بیلدیردیلر: “اللهۇ اکبر، اللهۇ اکبر- خۇمئينی رهبر.”
کؤپکلرین جسدینی بیر پالازا بۆکۆب هاراسا آپاردێلار. مسجیدین مسئۇلۇ حیزبۇللاه ایسه قوْرخۇلۇ جنوار کیمی خاطیره‌لرده قالدێ. هر زامان بۇ آداملا راستلاندێغمدا کۆچه‌نین دیگر طرفینه کئچر، اؤز-اؤزۆمه م. ع. صابیرین “هاردا مۆسلمان گؤرۆرم قوْرخۇرام” شعرینی پێچێلدار و محمّد هادی‌نین 
“نه ایستئدادێ حۆرریيت، نه ده عیرافنێمێز واردێر،
ديَرسیز، خئيریسیز يۆز مین سۆرۆ نادانێمێز واردێر” بئيتینی خاطێرلاردێم. 
***
بۇدۇر ایران مدنیيتی، بۇدۇر شیعه‌ اینقیلابێ‌نێن عدالت و مرحمت آنلايێشێ ...
***
فینلادیيادا گنج گؤزل قێزلار دؤولته باسقێ گؤستریرلر کی، نه‌دن کؤپکلرین سئکس حیاتلارێ اۆچۆن گرکن دقت ائدیلمه‌مکده‌دیر... 
25.01.2008



25 Eylül 2012 Salı

هئیت- شریعتمداری گؤروشمه سی



هئیت-شریعتمداری گؤروشمه سی
...

  کرجده “فرروخی یزدی” آدیندا ادبی بیر درنک فعالیت گؤستریردی. خبرینی دویموشدوم، آنجاق اوغرامامیشدیم. فرروخی یزدی نین شئیرلرینی چوخ سئویردیم. بیر نئچه سینی ده ازبر بیلیردیم. فرروخی یزدی اؤزگورلوک شاعیری اولموشدو. شئیرلریندن دولایی بیرینجی پهلوی دؤنمینده توتوقلاییب آغزینی تیکه رک زیندانا آتمیشدیلار. آغزیندان آخان قانلا دیوارا بو میصراعلاری یازار
  “تیکیلمیش آغزیمیزدیر، حاقیقتین یوواسی 
  کؤکسوموزده یئرلشمیش، دوروستلوگون سئوداسی 
  اوچماغیمیزا اووچو، او اوزدن ایزین وئردی 
  قانادیمیزین باغلی، اولدوغونو بیلیردی.*
  اؤزگورلوک دویقوسو اولان هر کس یزدی نین شئیرلرینی سئویردی. کوچه لرده یالنیز یورودویومده، یا دا آرابامی قوللاندیغیمدا یزدی نین ازبر بیلدیگیم شئیرلرینی اوخویاردیم. کرجده “فرروخی یزدی ادبی درنگی” نین شئیر گئجه سی دوزنله دیگی خبرینی دویدوم. ایشلریمی دوزنله ییب کیوسموکو آلیشا تاپشیریب آراباملا کرجه یولا دوشدوم. بؤیوک بیر سینئما سالونوندا شئیر گئجه سی توپلانتیسی دوزنلنمیشدی. توپلانتی مندن داها اؤنجه باشلامیشدی. بیر نئچه شاعیرین شئیر اوخوماسینی قاچیرمیشدیم. تورکچه ساتیریک شئیرلر اوخویان اورتا بویلو، قارا بیغلی ساپلاق آدلی بیر شاعیرین شئیری چوخ خوشوما گلمیشدی. اونونلا توپلانتی نین سونوندا تانیش اولماق ایسته دیم. داها سونرا بیر گنج خوراسان تورکو دوتاری ایله صحنهیه چیخیب اؤنجه مختومقولودان تورکمنجه بیر شئیر اوخودو، سونرا دا دوتاری ایله چالیب تورکمنجه شرقی سؤیله دی. دوتارین ایکیجه تئلیندن چیخان سس آدامی حئیرتلندیریردی. توپلانتییا قاتینلان یوزلرجه آدام گنج تورکمن اوزانی آلقیشلادیلار. توپلانتی نین سونوندا ساپلاغا یاخینلاشیب تانیش اولدوم. ساپلاق دا تانیشلیغیمیزدان ممنوعن اولموشدو. منی آخشام یئمگی اوچون ائوینه دعوت ائتدی. ائوده چئشیدلی قونولار اوزرینه دانیشدیق. هئیت آدیندا بیر دوکتور دوستونون اولدوغونو بیلدیردی. منی اونونلا تانیش ائتمک ایسته دیگینی سؤیله دی. من ده چوخ ممنوعنییتله دوکتور هئیتله تانیش اولماق ایسته دیگیمی بیلدیردیم. ساپلاق “او زامان بیر سونراکی هفته سونوندا من ائویمده بیر شؤلن دوزنله ییب دوکتورو چاغیرارام. سیز ده گلرسینیز” سؤیله دی. بو شکیلده آنلاشدیق.  
  بیر هفته گلیب کئچدی و ساپلاق بیین ائوینده دوکتور هئیتله تانیش اولدوق. اوزون بویلو و ترتمیز گئیینمیش اولان دوکتور هئیت چوخ نزاکتلی داورانیشلاری ایله مؤحتشم اعتیبارینی سرگیله ییردی. صؤحبته باشلاماق ایسترکن اؤنجه دوداقلاری سؤزلر آغزیندان چیخمادان حرکت ائدیردی. جراح اولسا دا، تاریخ و فلسفه بیلگیلری چوخ زنگین ایدی. او گونو اساسن دوکتور هئیت دانیشدی. اونون صؤحبتلریندن یارارلانماق اوچون دیقتله دینله ییب سورولار سوروردوق. سؤز سؤزو گتیردی و دوکتور هئیت اسکی خاطیره لریندن دانیشماغا باشلادی. هئیت، شاه زامانی تئهران مرکزی پولیس خسته خاناسی نین باش جراحی اولاراق چالیشدیغینی سؤیلیه رک بیر خاطیره سینی آنلاتدی: بیر گون پولیس ریسی منه زنگ ائده رک تجیلی خسته خانایا گلمه می ایسته دی. گئتدیم. بیر یارالی وار ایدی. پولیسلرله سیلاهلی ساواشا گیره رک یارالانمیشدی. بیر گولله قارنینی دلیب کئچمیش، ساغ آیاغیندادا بیر گولله قالمیشدی. یارالاری چیرکلنمیش چوخ پیس قوخویوردو. دانیشا بیلمیردی یازیق چوجوق. درهال عملییاتا باشلادیم. گولله نی چیخاریب یارالارینی ساردیم. یاواش-یاواش ساغالماغا باشلامیشدی. اودانین قاپیسیندا سورکلی بکچی بیر پولیس دورماقدا ایدی. تام ساغالماق اوزره ایدی و آرتیق دانیشا بیلیردی. اونا “سنین آدین ندیر؟” سوردوغومدا “آدیم ائلیشیقدیر” دئدی.
  دوکتور “ائلیشیق” سؤزونو تلففوز ائتدیگینده اؤزومدن آسیلی اولمایاراق اوتوردوغوم یئردجه ایرکیله رک “آهه” دئدیم. هر کس منه دؤنوب باخدی. دوکتور بَی ده صؤحبتینی بوراخیب منه باخیردی. گؤزلریمین یاشینی توتا بیلمه دیم. یاناغیمدان آخیب گئدیردی. دوکتور بَی “یولاتای، نه اولدو، نییه کدرلندین؟” دئیه سوردو. دانیشا بیلمیردیم. هر کس منیم آخان گؤز یاشیما باخیردی. ماسانین اوستونده کی  دسمال کاغیذدان بیر یارپاق گؤتوروب گؤز یاشلاریمی سیله رک “ائلیشیق منیم چوخ یاخین دوستوم ایدی” سؤیله دیم. دوکتور بی بیر آز سوسدوقدان سونرا “چوخ اوزگونم یولاتای” دئدی. کدرلندیگیمدن دولایی هر کسدن اوزر ایسته ییب و “دوکتور بی، داوام ائدین، آنلادین لوطفا! داها سونرا نه لر اولدو؟” دئدیم. دوکتور هئیت داوام ائتدی:  
  اصلینده بیزیم خسته ایله دانیشماق حاقیمیز یوخ ایدی. چونکو اوراداکی خسته لر سیاسیلر ایدی. آنجاق من بیر یول تاپیب دانیشیردیم. بیلیردیم کی، ائلیشیق ساغلیغینا تام قوووشدوقدان سونرا اونو آپاریب ایشکنجه ائده رک بیلگی ایستیه جکدیلر. بیر گون منه پیچیلتی شکلینده “دوکتور، لوطفا منیم اؤلمه مه یاردیم ائت، بونلار منی ایشکنجه آلتیندا اؤلدوره جکلر” دئدی. من بو ایشی ائده بیلمزدیم. بیزیم گؤرویمیز آدامی اؤلدورمک دئییل، یاشاتماقدیر. هئچ بیر شئی دئمه دیم. تام ساغالماسینا آز قالیردی. بیلیردی کی، آرتیق اونو ایشکنجه یه آپاراجاقلار. بیر گون منه “دوکتور بی، سیزه بیر شئیر اوخوماق ایسته ییرم، دینله مک ایسترسینیزمی؟” دئدی. “اوخو!” سؤیله دیم. چوخ کدرلی بیر شئیر اوخودو. من ده اونون شئیرینی دینله دیکدن سونرا چوخ دویقولاندیم، گؤزلریم دولدو. اوخودغو شئیر او موحیطده منه اؤیله سینه تاثیر ائتدی کی، “ائلیشیق، او شئیرینی بیر داها اوخو لوطفا، یازماق ایسته ییرم” سؤیله دیم. بیر داها اوخودو. شئیری بیر یارپاق کاغیذا یازیب جیبیمه قویدوم. بیلیردیم اونو اؤلدوره جکلر. دئدیم هئچ اولماسا بو شئیری اوندان یادیگار ساخلاییم. داها سونرا اونون اوخودوغو شئیری ازبرله دیم. چوخ خوشوما گلمیشدی. ایسترسینیز سیزه ده اوخویوم.  
  “اوخویون دوکتور بی” سؤیله دیک و دوکتور بَی داوام ائتدی:  
  “دویدوم کی، هله ده عشقین هسرتین،  
  سؤنمک بیلمه ییرمیش اؤتسه ده، زامان. 
  کؤکسونه سیغینان ایلک محبتین،  
  اودوندا قاورولوب یانمیشسان مودام.  
*
  قاچاراق چئوره دن، تانیش-بیلیشدن، 
  اسکی آنیلارلا یاشاییرمیشسان. 
  کئچمیش خاطیره لر دونیاسیندا سن، 
  قورموشسان کؤنلونده باشقا بیر جاهان. 
*
  آیری دوشدوک عؤمرون باهار فسلینده، 
  منیم حیاتیما چؤکموشدور اؤلوم. 
  او سؤنمز عشقیمی آنیرام یئنه، 
  سنین خاطیرنله یاشاییر کؤنلوم. 
*
  آرتیق گنجلیگیمین سوره سی دولدو، 
  منیم آغریلاریم قازانجیم اولدو.” 
  دوکتور بَی گؤزل و ائتکیلگیجی یورومو ایله شئیری اوخودوقدان سونرا هر کس درین کدره غرق اولموشدو. ساپلاغین خانیمی ایچینی چکه رک یاواشچا آغلاییردی. دوکتور اؤزو ده چوخ دویقولانمیشدی. اودایا سسسیزیلیک چؤکموشدو. ائلیشیقلا اولان آنیلاریم گلیب کئچیردی گؤزلریمین اؤنوندن. ایچیم توتوشوب یانیردی سانکی. کیمسه دانیشمیردی. دوکتور بیدن داوام ائتمه سینی ریجا ائتمک ایسته ییردیم. آنجاق سسیم تیتره ییر، دانیشا بیلمیردیم. سونوندا اؤزومو توپارلاییب “داوام ائدین لوطفا دوکتور بی، سوندا نه اولدو؟” دئدیم. دوکتور هئیت داوام ائتدی: 
  تام اولاراق ساغالمیشدی. منی ده یانینا بوراخمیردیلار. بیر گون ائلیشیغی سوروشدورمایا آپارماق ایسته ییرلر. بیلیر کی، ایشکنجه ائده جکلر. بیردن مأمورلارین الیندن چیخیب اؤزونو دؤردونجو قاتدان یئره آتیر. باجاقلاری قیلیر. قارنی دا بیر کسیجی دمیر پارچاسینا ایلیشیر. دمیر قارنینی کسیر باغارساقلاری یئره تؤکولور. گؤرور کی، اؤلمه میش. چکیب باغارساقلارینی اؤز اللری ایله قیریر. یئنیدن منی خسته خانایا چاغیردیلار. یئنیدن ائلیشیغین اوزرینه عملییات باشلادیم. بو دفعه  ساغلدیقدان سونرا قولونو پولیسین قولونا باغلایاراق سوروشدورمایا آپارمیشدیلار. 20 گوندن سونرا ایشکنجه آلتیندا اؤلدورموشدولر.  
          دوکتور بَی بو آجی ماجرانی آنلادیب بیتیرمیشدی. اؤزومو سوچلو سانیردیم. دوشونوردوم کی، بلکه تبریزده اونلاری بوراخیب گئتمک یئرینه یالوارسایدیم. باشقا یؤنتم قوللانسایدیم. آنجاق هانسی یؤنته می قوللانا بیلردیم. دوستلاریم بیر ایدئولوژییه کؤنوللرینی قاپدیرمیشیدیلار. اونلاری بو یولدان واز کئچیره بیلرمی ایدیم؟ ائلیشیق کیمی دیرلی و تمیز بیر اینسان ندن یاشاماق یئرینه اؤلومجول ایدئولوژیلرین قوربانی اولمالی ایدی؟ سوچ، یالنیز ایدئولوژیلرده می ایدی؟ اونلارین دئویرمه یه چالیشدیقلاری ایستیبدادین سوچو یوخمو ایدی؟ اؤلکه ده اورتایا چیخان بوتون ایدئولوژیلر ایستیبدادین ترس اوزو دئییلمی ایدی؟ بو سواللار ایچیمی یاخاراق جاوابسیز قالماقدایدی. بیز اؤز قارانلیغیندا بورخولموش بیر تاریخین اوزانتیسیییق دئیه دوشونوردوم.  
          ساپلاق بَی اورتامی دییشدیرمک اوچون باشقا مؤوزولاردان صؤحبت آچدی. تورکلرین باش موجتهیدی اولان شریعتمداری ایله خومئینی آراسینداکی آنلاشمازلیقلارا توخوندو. دوکتور هئیت “شریعتمداری نین اؤلکه ده، اؤزللیکله آذربایجاندا طرفدارلاری چوخدور. موللالار آراسیندا دا طرفدارلاری آز دئییل. من اونون یاردیمچیسی ایله دانیشمیشام. گلن هفته جومه نامازیندان سونرا شریعتمداری ایله گؤروشه جگیک. سیزلر ده ایسترسینیز گلین. یولاتای، سن ده گلمک ایسترسنمی” سؤیله دی. 
  -      البتته دوکتور بی، گلمک ایسترم. 
  -      گلسن یاخشیدیر. آرامیزدا گنجلر ده اولسون. بیز دئوریمدن سونرا اؤلکه ده تورک دیلینده اوخوللارین آچیلماسینی ایسته ییریک. شریعتمدارییه بو ایستکلریمیزی بیلدیرمه لیگیک. او، اؤز نوفوزوندان یارارلاناراق بو سورونو چؤزه بیلر. حتّی تورکلرین اؤز آنا دیللرینده اوخوماسی ایله باغلی بیر فتوا یایینلاسا، بو سورون کؤکوندن چؤزولر و تورکچه ائییتیم شر´ی ائهتیتاج کیمی اورتایا چیخار. 
  دوکتور بیله بیر یئرده شریعتمداری نین زیارتینه گئتمک اوچون آنلاشدیق. ساپلاق بیین خانیمی قوناقلاری یئمه یه دعوت ائتدی. یئمک بیتمیشدی. بیر هفته سونرا گؤروشمک اوزره آیریلدیق. 
  جومه گونو ائرکندن آیتوللاه شریعتمداری ایله گؤروشمک اوچون قوم شهرینه یولا دوشدوک. میلیونلارجا طرفدارلاریندان دولایی شریعتمداری اؤلکه  نین ان گوجلو موللاسی ایدی. او، آنایاسا تاسلاغیندا “ویلایتی-فقیه” مادده سینه اعتیراض ائدیردی. طرفدارلاری، اؤزللیکلله تبریزی اؤز کونتروللارینا کئچیره رک رادیو-تئلئویزیوندان اؤز دوشونجه لرینی تبلیغ ائدیردیلر. لاکین تبریزده کی  خالق حرکتی شریعتمداری نین امری اوزرینه اولمامیشدی. سادجه اونون طرفدارلاری اؤزلری بو گیریشیمده بولونموشدولار. شریعتمداری بو عملی نه اونایلامیش، نه ده محکوم ائتمیشدی. او، چوخ باریشجیل یوللا، یالنیزجا آنایاسادا “ویلایتی-فقیه” آدی آلتیندا موللالارین گؤزتیم قورومو اولوشدورما مادده سینی قبول ائتمیردی. شریعتمداری نین اؤلکه ده و اؤزللیکله ده آذربایجانداکی گوجوندن و تاثیریندن دولایی خومئینی اونون ائوینه اوغرایاراق موزاکیره ائتمیشدی. قزئتلر ده بونو آیرینتیلی شکیلده یانسیتمیشدیلار.  
  دوکتور هئیت و ساپلاق منیم آرابامدا اوتورموشدولار. اونبئش کیشیلیک بیر هئیت ایدیک. شریعتمداری نین اؤلکه ده تورک دیلینده اوخول حاقینداکی گؤروشلرینی اؤیرنمک اوچون قوما گئدیردیک. دوکتور هئیتین داها اؤنجه دن ده شریعتمداری ایله گؤروشلری اولموش، خسته اولدوغوندا دوکتور بَی اونو موعالیجه ائتمیشدی. بو هاقدا یول بویو دوکتور هئیت بیزه دانیشیر و شریعتمداری نین یومشاق دوغالی اولدوغونو آنلادیردی. قوما اولاشدیغیمیزدا آرابالاریمیزی “هوزئیی علمیی*” مدرسه سی نین یاخینلیغیندا بیر یئرده پارک ائتدیک. شریعتمداری اونیللرجه بو مدرسه ده اؤیرتمنلیک ائتمیش، حتّی خومئینییه ده درس دئمیشدی. چوخ اونلو بیر دین آدامی ایدی. اونون ائوی مدرسه نین یاخینلیغیندا ایدی. ائوی نین اؤنونده چوخلو آدام وار ایدی. بیز ده یاخینلاشدیق. قاپی نین اؤنونده کی  یاردیمچیلارینا کیملیگیمیزی بللی ائتدیک. دوکتور هئیت “بو گون جناب شریعتمداری ایله گؤروشمه میز اوچون بیزه واخت آیریلدیغینی بیلدیرمیشلر” سؤیله دی. شریعتمداری ایله گؤروشمه لردن سوروملو اولان آدام هئیتین کیملیک کارتینی آلیب ماسانین آرخاسیندا اوتوردو. اؤنونده کی  دفتری آچیب هئیتین آدینی آرادی. داها سونرا پاسپورتو دوکتورا گئری وئره رک “بیر آز بکلگین ایچرده کی لر چیخسینلار داها سونرا سیز گیررسینیز” دئدی. بکله دیک. یاریم ساعاتا قدر بکله دیک. ایچریدن بیر نئچه آدام چیخدی. بونلارین ایچینده کوردیستانا اؤزرکلیک ایسته ین سوننی موللا شئیخ ایززددین هوسئینی ده وار ایدی. ایززددین هوسئینی دوکتورو گؤرر-گؤرمز یاخینلاشیب ال سیخیشدی. اؤنجه دن تانیش اولدوقلاری بللی ایدی. حال-احوال سوردوقدان سونرا شئیخ ایززددین شریعتمداریدن گیلئیلنمه یه باشلایاراق دوکتور هئیته “آیتوللاه شریعتمداریده قطعییت و میللی هئیسییت یوخدور. اونا دئدیم کی، بوگون اؤلکه ده ان چوخ طرفداری اولان آدام سنسن. سن ایسترسن ایران فئدئرال بیر اؤلکه  اولا بیلر. آذربایجان دا، کوردیستان دا اؤز هاقلارینا چاتار و آنا دیلده ائییتیم آلمامیز سربست اولار. آنجاق چوخ تأسوف کی، جناب دوکتور، آیتوللاه شریعتمداریده میللی شوور یوخدور. سانکی تورک دئییل، فارسدان بتر فارسچیدیر. بو، ایراندا یاشایان تورکلر آچیسیندان بؤیوک شانسسیزلیقدیر” دئدی. بو زامان شریعتمداری نین ائویندن ساققاللی بیر گنج اوغلان چیخیب “دوکتور هئیت قروپونون گؤروش واختی گلمیشدیر” دئدی. دوکتور، ایززددینه “اومید ائدیرم کی، هر شئی اؤلکه میز آدینا داها یاخشی اولار. اویقون زاماندا گؤروشریک شئیخ. ایندی گئتمه لیگیک گؤروش زامانیمیز گلمیش” دئییب آیریلدی. بلدچی نین یاردیمی ایله ایچری گیردیک. شریعتمداری باهالی کیلیملر و خالیلارلا دؤشنمیش گئنیش بیر اودادا دؤشکچه نین اوزرینده اوتورموشدو. دوکتورو گؤرر-گؤرمز آیاغا قالخیب قارشیلادی. چوخ صمیمیجه ال سیخیشیب حال-احوال ائتدیلر. داها سونرا دا بیزلرله گؤروشوب “بویورون اوتورون لوطفا!” سؤیلیه رک اؤزو ده اوتوردو. دوکتور اونون ساغلیغینی سوروردو. او دا “الهمدولیللاه یاخشییام” دئیدی. سؤز اساس مؤوزویا گلدی. اؤلکه  نین دورومو حاقیندا صؤحبت باشلادی. هئیت “جناب شئیخ سیزدن یاردیم و مصلحت ایستمک اوچون هوزورونوزا گلمیشیک. بوگون اؤلکه میزده سیزین اعتیبارینیز هر کسدن یوکسکدیر. بوندان یارارلاناراق تورک دیلینده اوخوللارین آچیلماسینا یاردیم ائده بیلرسینیزمی؟” دئیه سوردو. شریعتمداری فیکره دالدی. داها سونرا “منیم بیلدیگیم قدری ایله تاریخده بیزیم اؤلکه میزده تورک دیلینده اوخول اولمامیشدیر” سؤیله دی. سانکی بیر شئیلر دوشونورجه سینه بیر آز سوساراق داها سونرا “آقا دوکتور، سیزجه تورک دیلینده اوخوللار آچیلسا، اؤلکه میز پارچالانمازمی؟” دئیه جاواب یئرینه سورو سوردو.  
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، منجه تورک دیلینده اوخول آچیلسا، اؤلکه نین پارچالانماسی نین اؤنو کسیلر. 
  شریعتمداری: فارس دیلی تاریخده اؤلکه نین بوتونلشدیریجی رولونو اؤز اوزرینه آلمیشدیر. باشقا بیر دیل ده اونونلا بیر یئرده تدریس ائدیلسه، دوشونجه لر پارچالاناجاق، بیر تک دیلده دوشونمه اورتادان قالخاجاق. بو دا اؤلکه ده فرقلی کیملیکلرین اولوشومونا گتیریب چیخاراجاق. 
  هئیت: جناب شئیخ، دونیانین قوشوللاری سورعتله دییشمک اوزره دیر. بو سورونو زامانیندا باریشجیل یوللا و خوش نییتله چؤزمزسک، گله جکده آشیری حرکتلره دؤنوشه بیلر. 
  شریعتمداری: من سیزی آنلاییرام. آنجاق بورادا ایکی سورون وار. بیرینجیسی بودور کی، گئرچکدن ده تورکلرده بؤیله بیر ایستک وارمی، یوخسا -گولومسیه رک- سادجه سیز اونبئش کیشیسینیز. من بؤیله توپلومسال بیر ایستگین اولدوغونا اینانمیرام. چونکو بؤیله بیر ایستگین تاریخی قایناغی یوخدور. کیمسه ایراندا، اؤزللیکله آذربایجاندا خالقین بؤیله طلبی نین اولدوغونو سؤیلمیر. ایکینجی سورون دا بؤیله کی، تورک دیلی آنایاسادا فارس دیلی کیمی دؤولت گوونجه سیندن برخوردار اولسا، او زامان بلوچ، عرب، کورد، گیلک، عرب و دیگر خالقلار دا عئینی حاقی ایستیه جکلر. زاتن آز اؤنجه سنندجین ایمام جومه سی شئیخ ایززددی نین ده طلبی بو ایدی. 
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، تورکلرله باشقا اولوسلار قییاسلاناماز. ایراندا تورکلر چوغونلوقدا اولان بیر خالقدیر. تورکلر اولوسال هاقلارینی ایستر اولسالار، اؤلکه ده بؤیوک قارشیدورمالار اولا بیلر. آیریجا، بو اؤلکه نین تاریخ بویو قوروجولوغوندا بیرینجی رولو تورکلر ایفا ائتمیشلر. آنا دیلینده تحصیل اونلارین حاقی اولمالیدیر.  
  شریعتمداری: باخین جناب دوکتور، من تورک دیلینده اوخوللار آچیلماسی ایله باغلی بیر فرمان چیخاریب، فتوا یاییملارسام، عئینی فرمان و فتوانی باشقا قؤوملر ده مندن بکله مزلرمی؟ بؤیله اولدوغوندا بو فتوا ایرانین پارچالانماسینا خیدمت ائتمزمی سیزجه؟ 
  دوکتور هئیت: ائتمز منجه جناب شئیخ. بوتون قؤوملر اؤز دیللرینده یازیب اوخوسونلار. ایران چاتیسی آلتیندا بوتونلشمگی ساغلایان فارس دیلی اولاماز. گئج-تئز بو سورون بؤیویه جک. ایرانی اورتاق ایقتیصادی، سیاسی ائویمیزه دؤنوشدورمه لیگیک. بونون اوچون ده اؤلکه ده قؤوملرین حاقی گؤزاردی ائدیلممه لیدیر.  
  شریعتمداری: چوخ اوزگونم دوکتور آغا، آنجاق بو قونودا من سیزین کیمی دوشونمورم. منه گؤره تورکلرده تاریخ بویو آنا دیللرینده ائییتیم احتییاجی اولمامیشدیر. اولسایدی بیر دؤولت بؤیله بیر تشببوسده بولوناردی. مین ایلدیر بو اؤلکه نی تورکلرین یؤنتدیگینی سؤیله ییرسینیز. اؤلکه نین قوروجولوغوندا تورکلرین رولونون یوکسک اولدوغونو دئییرسینیز. او زامان تورک دیلینده ندن بیر متن بو تاریخدن میراث قالمامیش؟ ندن بو دؤولتلرین هئچ بیری تورک دیلینی اؤنمسه مزکن فارس دیلینه دیر وئرمیشلر؟ ندن؟ سیزین سؤیله دیگینیز بو مینیللیک تاریخده بوتون دؤولت آداملاری، شئیخلر فارس دیلینی اؤنه چیخارمیشلار. ایندی من بو تاریخی گلنگین ترسینه داورانیب تورک دیلینده ده اوخوللار آچیلسین سؤیله یهمم. اؤلکه نین پارچالانما وبالینی اوزریمه آلامام.  
  دوکتور هئیت: شئیخیم، تاریخده تورک دیلینده اوخولون اولماماسی و هانسیسا دؤولت آداملاری نین خطاسی اوزوندن بوگون ده عئینی خطالار داواممی ائتمه لیدیر؟ 
  شریعتمداری: دوکتور آغا، بو قونو ایله ایلگیلی سون فیکریمی آچیقلاییرام. بیزیم توپلومون، اؤزللیکله تورکلرین شیه اولدوغونو بیلیرسینیز. شیه اینانیشیمیزدا تقلید ائدن و تقلید اولونان وار. تقلید ائدنلر تقلید اولونان شئیخین امرلرینه اویمالیدیرلار. تورک دیلینده اوخول مثله سی دینی و توپلومسال بیر احتییاج اولسایدی، مندن یوزیللر اؤنجه کی  بؤیوک شیه شئیخلر بو هاقدا فتوا چیخاریب بو سورونو چؤزموش اولاردیلار. صفویلردن سونرا بیز هاق مذهبی اولان شیه اینانیشینی قبول ائتمیشیک. هئچ بیر شیه شئیخی تورک دیلی حاقیندا بو مذهبین گؤروشونو بیلدیرمه میشدیر. من ده بیدتده بولونامام.   
  دوکتور هئیت: جناب شئیخ، قورانی-کریمین هوجرات سوره سی نین اون اوچونجو آیتی قؤوملرین حاقی نین تانری طرفیندن بلیرلندیگینی یازماقدادیر. اسکی دؤنملرده ده شئیخلریمیز قورانی-کریمین بو حؤکمونو گؤرمزلیکدن گلمیشلر.  
  شریعتمداری: جناب دوکتور، بو هاقدا من گؤروشلریمی آچیقلادیم. بو یولدا سیزه یاردیمچی اولا بیلمیه جگم. ایرانین بوتونلوگونو تهلوکه یه سوخاجاق اولان هئچ بیر ایستک منیم اوچون موباح ساییلاماز. شیه  مذهبی نین دیلی فارسجادیر. تورک دیلینده اوخوللار آچیلاجاق اولورسا، شیه مذهبی نین ده بوتونلوگو تهلوکه یه گیره بیلر.    
  شریعتمداری نین بو سؤزلریندن سونرا آرتیق بو قونودا موزاکیره نین بیر آنلامی نین اولمایاجاغینی هیسس ائدن دوکتور هئیت صؤحبتی باشقا ایستیقامته چکه رک اؤلکه  نین گونجل دورومو حاقیندا دانیشدیلار. بیر ساعات صؤحبتدن سونرا اورادان آیریلدیق. ساپلاق چوخ گرگین ایدی. یولدا “شریعتمداری بیر آچیدان دوغرو سؤیله دی. هر توپلومون اؤنجولو اونلارین دینی اؤندرلری اولموشدور تاریخده. بیر چوخ توپلوملارین اولوسلاشماسینی دینی اؤندرلر باشلاتمیشدیر. شیه مذهبی ایله فارس دیلی و کیملیگی اؤیله سینه بوتونلشمیش کی، اورادا تورک دیلینه و کیملیگینه یئر یوخدور. شئیخلریمیز تورک اولسالار دا تورکچه نین دوشمنی اولماقلا غورور دویماقدادیرلار. بو، صفویلردن بری بؤیله اولموشدور. صفوی سونراسی تاریخیمیز موللا ایراده سی ایله شکیللنمیشدیر. بیر تک شئیخ تورکچه یه دیر وئرمه میشدیر” دئییردی. دوکتور هئیت سسسیز، دالقین و دوشونجه لی ایدی.  
***
   
  آیلار بیر-بیرینی قووالاییردی. دئوریمدن ایکی ایل زامان کئچمیشدی. سیاسی جریانلار طرفدارلاری اؤلکه ده گؤستری دوزنله ییردیلر. رئژیم یاواش-یاواش یئرینی برکیتمیش و توتوقلامالارا باشلامیشدی. شریعتمدارینی توتوقلاییب تئلئویزیوندا دانیشدیردیلار. بیر موللانین شریعتمدارینی دؤودویو خبری یاییلمیشدی. خومئینی تئلئویزیوندا جانلی یایینا چیخمیش و چوخ تهدید ائدیجی سؤزلر سؤیله ییردی. تبریزده شریعتمداری طرفدارلاری نین 24 ساعات ایچینده سیلاهلارینی بوراخمالارینی ایسته ییردی. بو سوره ایچینده تسلیم اولماسالار شهرین ساواش اوچاقلاری ایله بومبالاناجاغینی سؤیله دی. شریعتمدارینی ده جانلی یایینا چیخاردیلار. او، تبریز اهالیسیندن سیلاهلارینی بوراخمالارینی ایسته ییردی… 
                                                                          («یولاتایین خاطیره لری» رومانیندان)



* Kanune həqiqət dəhəne bəsteye ma bud
Qanune dorosti dele beşkəsteye ma bud
Səyyad əz an forsəte pərvaz be ma dad
Çon ba xəbər əz bal o pəre bəsteye ma bud. (tərcümə-Güntay)

9 Ocak 2012 Pazartesi

ذیروه لر یولچوسو





ذیروه لر یولچوسو

    
         تبریزده هر کسین سایقی دویدوغو، دونیانین بیر چوخ هوندور داغلارینا یوکسلمیش اونلو داغچی حوسئین حراستی  هر طرفی قارلا ساریلمیش هیمالییانین ان اوجا ذیروه سینی فتح ائتمک ایسترکن، دوشموش و حیاتینی ایتیرمیشدیر... 

1
اؤزگور روح

         ووجودونون درینلیگیندن گلن بیر سس اونو بلیرسیزلییه، سونسوزلوغا چاغیریردی. باشلانغیجی و سونو گؤرونمه ین یوللار اونون ایچینده بیر- بیرینه دولاشمیش، روحونا ساریلمیشدی. 
  داغلارین بوینونا ساریلا- ساریلا ذیروه یه دیرماشان سرت کئچیدلی یوللارین سیرلی چاغریشلاری رؤیالارینا، یوخوسونا گیریردی. داغلار، اولو روحو داریسقاللیقدان قورتارما میسسیونو ایله یوکلنمیشدی. داغ باشیندان سئل اولوب آخیشان جاذیبه  لر روحونو ایشغال ائتمیشدی. 
  عشق، قوتسالجا ایشغال اولونما دئمکدیر. عشق، باغلاناراق اؤزگورلویه اولاشماقدیر. هر کس اؤز میقدارینجا سئور؛ بیری آبی حیاتی (دیریلیک سویونو)، بیری سئوگیلینی، بیری ده … 
                    " هر کسین عالمده میقدارینجادیر طبعینده مئیل 
                     من لبی جانانیمی، خیضر آبی حئیوانین سئور "  (فضولی) 
  سئوگی، اونونلا یاشاماق و اونسوز یاشایا بیلمه مکدیر. داغلارسیز یاشایا بیلمیردی. سئوگی، روحون اؤزگورلویه اوزانان یولودور. ایچریدن دومانلیغی، قارانلیغی و آنلاشیلمازلیغی دفع ائدن، روحو اینانجلا اؤزدئشلشدیریب، اومودلارا، موتلولوقلارا قوووشدوران سئوگیدیر. داغلارین جاذیبه  سی ووجودونا دولموش، اونو سیغمازلیق بیلینجینه اردیرمیشدی. قلبیندن بئینینه عشق ایلدیریمی چاخمیشدی. بئینینده حئیرت دوغوران سیرلر گؤرونموشدو. باشیندا داغ هاواسی وار ایدی. دوشلرینده (düş- خیال) داغلار دولاشیردی. داغلار اؤز آرخاداشینی، اؤزگور روحو چاغیریردی. 

2

 حرکت
  اؤزگور و موتلو روح دره نین دیبیندن باشی قارلی ذیروه یه باخدی. گونش ذیروه ده دورموش، ایشینلاری اؤزگور روحو، کؤلگه لی، درین و دالغین دره لردن همن ذیروه یه دوغرو یوکسلمه یه چاغیریردی. گؤیلرده داغینیق پلمه لر اؤزگور روحون سئودالی ایراده سینه حئیرت ائدیردی.   
  قایالیقلار فتح ائدیلدیکجه یوکسکلیکلرده یاشاماق عشقی یورغونلوغونو اونوتدوروردو. ذیروه یه دوغرو یوکسلدیکجه، اؤز ایچینده ده یوکسلیردی. یوکسلیش بیر روح حالیدیر. او روح حالی اینسان وارلیغیندا حرکته کئچمزسه، داغلاری فتح ائتمک، ذیروه لره یوکسلمک مومکون اولماز. اینسانین ایچ دونیاسینی گئنیشله دن یوکسلیش دویغوسودور. ایچینده یوکسکلیک دویغوسو داشییانلار دایما داغلارا وارمیشلار، داغلار دا اونلاری چاغیرمیشدیر، چاغیراجاقدیر. 
  کئچیلمز یارغانا، اوچوروما راستلاندی. دیرناقلاری سویولموشدو، آنجاق آغری حیسس ائتمیردی. اولو ایستک و یوکسک هدف اوغروندا مرکزلشن ایراده کیچیک آغریلاری دویولماز ائتمیشدی. گئرییه دؤنوب باخدی، دره لرین دیبی گؤرونموردو.  " درینلیکلره باخمازلار "  کیمی بیر سؤز ائشیتمیشدی، چونکو درینلیکلرین جاذیبه  سی وار. درینلیکلر گؤزو آخیدار، درینلیکلر جذب ائدر.  
  درینلیکلر اونو جذب ائتمه دی، ائده بیلمه دی، چونکو اونون روحوندا یالنیز یوکسکلیکلرین جاذیبه سی وار ایدی. ذیروه یه یوکسلیش ایراده سی دره لرین جاذیبه سیندن اوستون ایدی. 
  بیر آز کناردا، بؤیوک قایانین اوستونده اوتورموش بیر قارتال سسسیزجه اونون دیرمانیشینا باخیردی. اؤزگور روحون گؤزو قارتالا ساتاشدی و: 
   " ذیروه یه گئدیرم، بیر آز سرتلیکله راستلانمیشام، آنجاق کئچه جه یم " ، - دئدی. 
  قارتال اوزون- اوزون اونو سئیر ائتدی، سونرا دا قییها چکیب اؤزونو اوچوشا توللادی. ذیروه لر یولچوسو قایادان ساللاق حالدا قارتالین اوچوشونو سئیر ائدیردی.  
       سویولموش دیرناقلاری نین قانی قوللاریندان بوینونا طرف آخیردی. داغداغان کولوندان یاپیشیب اوچورومو کئچدی. دینجینی آلماق اوچون آزجیق اوتوروب، بیر ماهنی زومزومه ائتمه یه باشلادی: 
                                          بیر سئودایا کؤنول وئردیم 
                                          آلدی، آپاردی روحومو 
                                          دولاشدیردی دونیالاری 
                                          داغلارا وئردی کؤنلومو 
***
                                          عشق ایچیمده چاغلار منیم 
                                        بو کئچیلمز یوللار منیم 
                                        اسکی دوستوم داغلار منیم 
                                         آلدی، آپاردی روحومو 
***
                                         داغلارداکی گیزلین گیزلر 
                                         اؤزگور روحلاری هپ ایزلر 
                                         اؤزله دیگیم گیزلی ایزلر 
                                         آلدی، آپاردی روحومو. 

3

 ذیروه ده

  ذیروه لر سونسوز گؤیلره ان یاخین مکاندیر. ذیروه لرین ووقاری، اونون سویونون، کؤکونون یئرین ان درینلیکلرینده اولماسی اوزوندندیر. ذیروه لر سویلودورلار. ذیروه لر و ذیروه لره یوکسلنلر. ذیروه لره یوکسلنلر ذیروه نین ائحتیشامی، ووقاری ایله اؤزدئشله شیرلر. 
  ایچ دونیاسی نین درینلیگی، سویلولوغو ایله کایناتین سونسوزلوغونو بیرلشدیرن ذیروه لر یولچوسو، سونسوز بیر موتلولوق ایچریسینده  " ذیروه لر "  آدیندا بیر شرقی سؤیله ییردی: 
                                     موقدس مکاندیر، موقدس مکان 
                                     یوکسلیش معناسین آندیریر هر آن 
                                     یئرین ایچ قاتیندا کؤک سالدیغیندان 
                                     هر زامان جاواندیر قوجا ذیروه لر 
***
                                     گئجه لر اولدوزلا، آیلا گؤروشر 
                                     گوندوز گؤیلر قیزی گونله اؤپوشر 
                                     سئوینجی دریله، دوزله بؤلوشر 
                                     داغلارین باش تاجی هاچا ذیروه لر 
***
                                    قاپ- قارا بولودلار سیخلاشان زامان 
                                    شیمشکلر غضبین دویدو یاخیندان 
                                     دوزلری، چؤللری ساراندا دومان 
                                     ساچینا دن دوشن اوجا ذیروه لر. 
  ایلدیریملارین غضبی ایله ایچ-ایچه اولاراق برکییَن و یوکسلن ذیروه لر. ذیروه یئر دئییلدیر، گؤیون آلتیدیر. ذیروه لردن یوکسکده دوران گؤیلردیر. گؤیلرین سیرلرینی دویما آشاماسیدیر ذیروه لر. 
  گؤیلرده پلمه لرین یئرینی آلان بوز بولودلار بیر- بیرینه دوغرو سورونوردو. بولودلارین کینلی، غضبلی و ایلدیریم دوغوران سورتوشمه لری باشلامیشدی. ذیروه لی داغین بئلی نین اورتاسینا بیر نئچه قورخونج سسلی ایلدیریم شیغیدی. داغین بئلی سینمادی، آنجاق اوزون ایللر بویونجا ذیروه لرده اوست-اوسته قالانیب برکییَن قارین و قار بوزلاری نین بئلی قیریلدی. چیغ(بهمن)، گورهاگورلا دیبی گؤرونمه ین دره لره دوغرو یووارلانیردی.  
  ذیروه لر یولچوسونون آیاغی سوروشدو و چیغلا بیر یئرده دره نین دیبینه یووارلاندی… 
  بوغازینا قدر قارین آلتیندا قالمیش ذیروه لر یولچوسونون سؤنمکده، قاپانماقدا اولان گؤزلری ذیروه یه دیکیلمیشدی، بیر آز اؤنجه فتح ائتدیگی ذیروه یه. توفاندان سونرا هر طرفی سارمیش بیاض سسسیزلیک ایچریسیندن داغلار بیر پیچیلتی دویدو:  
                                 بدنیمی ترک ائدن روح، 
                                 دره لرده توتما قرار، 
                                 مندن آیریلیب گئدن روح، 
                                 یوکسل، اوردا، ذیروه ده قال. 

***

  ذیروه لر یولچوسونون سون نفه سی ذیروه یه دوغرو دومانلانیردی…  

  یای-2001-باکی